Jaką formę opodatkowania jednoosobowej działalności gospodarczej wybrać?

Wybór odpowiedniej formy opodatkowania jest jedną z kluczowych decyzji, przed którą staje każdy przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą. W zależności od charakteru prowadzonej działalności, wysokości dochodów oraz indywidualnych preferencji podatkowych, przedsiębiorcy mogą zdecydować się na jedną z kilku dostępnych opcji. W niniejszym artykule omówimy najważniejsze formy opodatkowania dostępne dla jednoosobowych działalności gospodarczych w Polsce. Przedstawimy również korzyści i wady każdej z tych form, aby pomóc w podjęciu świadomej decyzji, która najlepiej odpowiada potrzebom i sytuacji finansowej przedsiębiorcy.

Jeśli szukasz odpowiedzi na pytanie, która forma opodatkowania będzie dla Ciebie najkorzystniejsza, zapraszamy do lektury – ten artykuł dostarczy Ci wszelkich niezbędnych informacji, byś mógł dokonać najlepszego wyboru.

Opodatkowanie na zasadach ogólnych – skala podatkowa

Jedną z najpopularniejszych form opodatkowania jednoosobowej działalności gospodarczej jest opodatkowanie na zasadach ogólnych, oparte na skali podatkowej. Wybór tej formy oznacza, że podatek jest naliczany od dochodu, czyli przychodu pomniejszonego o koszty uzyskania przychodu. W ten sposób można rozliczać nie tylko dochody z działalności gospodarczej, ale także z innych źródeł, takich jak: umowy cywilnoprawne, umowy o pracę czy dochody z rent i emerytur.

Jak działa skala podatkowa?

Opodatkowanie na zasadach ogólnych charakteryzuje się dwustopniową skalą podatkową:

• 12% – jest to stawka podatku stosowana do dochodów nieprzekraczających 120 000 zł rocznie. Wprowadzenie przez Nowy Ład kwoty wolnej od podatku w wysokości 30 000 zł sprawia, że od wyliczonego podatku można odliczyć 3 600 zł. To oznacza, że osoby, których dochód mieści się w pierwszym progu podatkowym, mogą odczuć ulgę podatkową.
• 32% – dochody przekraczające 120 000 zł rocznie są opodatkowane według wyższej stawki 32%. To oznacza, że podatnik zapłaci 3 800 zł podatku według stawki 12% za dochód do 120 000 zł, a następnie dodatkowy podatek za dochód powyżej tego progu według stawki 32%.

Skala podatkowa jest progresywna, co oznacza, że im wyższy dochód, tym wyższy procent podatku jest płacony od nadwyżki ponad pierwszy próg podatkowy.

Zaliczki na podatek dochodowy przy skali podatkowej

Podatnicy korzystający z tej formy opodatkowania muszą regularnie płacić zaliczki na podatek dochodowy. Standardowo zaliczki te są odprowadzane co miesiąc, jednak przedsiębiorcy mogą również zdecydować się na rozliczenia kwartalne, co jest dostępne dla tzw. małych podatników oraz osób rozpoczynających działalność gospodarczą.

Szczególną kategorią podatników są tak zwani “mali podatnicy”. To kategoria przedsiębiorców, których roczne przychody nie przekroczyły 2 milionów euro w przeliczeniu na złotówki. Przynależność do tej grupy daje pewne preferencje, w tym możliwość płacenia zaliczek kwartalnie.

Zaliczki na podatek dochodowy powinny być wpłacane na indywidualny mikrorachunek podatkowy do 20. dnia miesiąca następującego po zakończeniu okresu rozliczeniowego. Ważnym uproszczeniem jest brak obowiązku składania miesięcznych lub kwartalnych deklaracji podatkowych – podatnik rozlicza się na podstawie rocznej deklaracji PIT (PIT-36 lub PIT-37).

Dla kogo jest korzystne opodatkowanie na zasadach ogólnych?

Skala podatkowa jest korzystna dla tych, którzy chcą skorzystać z licznych ulg podatkowych oraz preferencyjnych warunków rozliczeń. Wśród najpopularniejszych ulg i preferencji znajdują się:

• Wspólne rozliczenie z małżonkiem – jest to szczególnie opłacalne w przypadku małżeństw, w których występuje duża różnica w dochodach. Pozwala to na zniwelowanie różnic i obniżenie łącznego zobowiązania podatkowego.
• Rozliczenie jako osoba samotnie wychowująca dziecko – samotne rodzice mogą skorzystać z preferencyjnych warunków rozliczenia, co znacząco obniża wysokość należnego podatku.
• Kwota wolna od podatku – w ramach Nowego Ładu, kwota wolna od podatku wynosi 30 000 zł, co oznacza, że osoby zarabiające mniej mogą skorzystać z ulg podatkowych, a w niektórych przypadkach mogą otrzymać zwrot podatku do 3 600 zł.

Dla kogo nie będzie korzystne opodatkowanie na zasadach ogólnych?

Opodatkowanie na zasadach ogólnych nie zawsze jest korzystne, zwłaszcza dla osób osiągających wysokie dochody. Przekroczenie progu 120 000 zł rocznie skutkuje koniecznością opłacenia 32% podatku od nadwyżki dochodu, co może znacząco obciążyć finansowo przedsiębiorcę.

Dodatkowo wybór tej formy opodatkowania wiąże się z koniecznością prowadzenia pełnej księgowości lub Podatkowej Księgi Przychodów i Rozchodów. To z kolei oznacza więcej obowiązków administracyjnych i formalności, które trzeba regularnie dopełniać.

Kolejną istotną wadą jest brak możliwości odliczenia składki zdrowotnej od podstawy opodatkowania. Dla wielu przedsiębiorców jest to znaczące obciążenie, zwłaszcza że składki zdrowotne są obowiązkowe i regularne.

Opodatkowanie podatkiem liniowym

Podatek liniowy to atrakcyjna alternatywa dla opodatkowania na zasadach ogólnych, szczególnie dla przedsiębiorców o wyższych dochodach. W przeciwieństwie do skali podatkowej, w przypadku podatku liniowego obowiązuje jedna, stała stawka podatku wynosząca 19%. Oznacza to, że niezależnie od wysokości dochodu, przedsiębiorca zapłaci zawsze 19% od osiągniętego dochodu. Wybierając tę formę opodatkowania, przedsiębiorca jest zobowiązany prowadzić księgowość w formie księgi przychodów i rozchodów lub pełnej księgowości.

Zaliczki na podatek dochodowy przy opodatkowaniu podatkiem liniowym

Podobnie jak przy opodatkowaniu na zasadach ogólnych, przedsiębiorcy rozliczający się podatkiem liniowym mogą płacić zaliczki na podatek dochodowy w systemie kwartalnym, ale tylko jeśli są tzw. małymi podatnikami lub dopiero rozpoczynają działalność gospodarczą. Pozostali przedsiębiorcy muszą regulować te zaliczki co miesiąc.

Zaliczki na podatek dochodowy muszą być wpłacane na indywidualny rachunek podatkowy do 20. dnia miesiąca następującego po zakończeniu poprzedniego okresu rozliczeniowego. W przypadku gdy termin ten przypada na dzień wolny od pracy, zostaje on automatycznie przesunięty na najbliższy dzień roboczy.

Proces rozliczania zaliczek nie wymaga składania dodatkowych deklaracji – wystarczy obliczenie należnej kwoty i jej wpłata na rachunek urzędu skarbowego. Po zakończeniu roku podatkowego przedsiębiorca jest zobowiązany do złożenia deklaracji PIT-36L, w której rozliczy wszystkie swoje dochody i zapłacone podatki. Deklaracja ta musi zostać dostarczona do urzędu skarbowego do 30 kwietnia roku następującego po rozliczanym roku.

Cechy opodatkowania podatkiem liniowym:

• Stała stawka podatku: 19%.
• Brak możliwości skorzystania z większości ulg podatkowych, np. ulgi dla samodzielnych rodziców.
• Brak możliwości wspólnego rozliczenia z małżonkiem.
• Brak kwoty wolnej od podatku – w przeciwieństwie do skali podatkowej, przy podatku liniowym nie obowiązuje kwota wolna od podatku w wysokości 30 000 zł.
• Podatek liczony od dochodów – zyski są obliczane po odliczeniu kosztów uzyskania przychodu.
• Możliwość odliczenia składki zdrowotnej – podatek liniowy umożliwia odliczenie zapłaconych składek zdrowotnych od podstawy opodatkowania (do limitu 10 200 zł).
• Wymagana księgowość – prowadzenie księgi przychodów i rozchodów lub pełnej księgowości.

Dla kogo opodatkowanie podatkiem liniowym?

Podatek liniowy jest idealnym rozwiązaniem dla przedsiębiorców, których dochody są znacznie wyższe niż 120 000 zł rocznie, ponieważ pozwala na prostą kalkulację należnego podatku niezależnie od wysokości dochodu. Jest to także korzystna opcja dla osób, które nie mogą lub nie chcą skorzystać z ulg podatkowych oraz nie planują wspólnego rozliczenia z małżonkiem.

Podatek liniowy jest szczególnie polecany dla tych, którzy generują wysokie zyski i chcą uniknąć wyższej stawki 32%, która obowiązuje w drugim progu skali podatkowej. Możliwość odliczenia składki zdrowotnej sprawia, że forma ta może być dodatkowo opłacalna dla osób z wysokimi dochodami, mimo braku kwoty wolnej od podatku.

Kto nie skorzysta na opodatkowaniu podatkiem liniowym?

Podatek liniowy może nie być najlepszym wyborem dla osób, których dochody są stosunkowo niskie – poniżej 120 000 zł rocznie – oraz dla tych, którzy mogliby skorzystać z ulg podatkowych dostępnych przy opodatkowaniu na zasadach ogólnych. Nie jest to również korzystna opcja dla przedsiębiorców, którzy chcieliby wspólnie rozliczać się z małżonkiem lub dziećmi.

Brak kwoty wolnej od podatku sprawia, że osoby o niższych dochodach mogą zapłacić więcej podatku w porównaniu do rozliczenia według skali podatkowej. Dlatego też przedsiębiorcy muszą dokładnie przeanalizować swoje dochody i potencjalne korzyści przed wyborem tej formy opodatkowania.

Przeczytaj również: Wady i zalety jednoosobowej działalności gospodarczej

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych to specyficzna forma opodatkowania, z której nie mogą skorzystać wszyscy przedsiębiorcy. Ustawodawca przewidział możliwość wyboru spośród aż 10 różnych stawek podatkowych, które zależą od rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej. Stawki te wynoszą: 2%, 3%, 5,5%, 8,5%, 10%, 12%, 12,5%, 14%, 15% oraz 17%.

Kto może wybrać ryczałt od przychodów ewidencjonowanych?

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych jest dostępny wyłącznie dla osób fizycznych prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą. Mogą z niego korzystać: właściciele jednoosobowych działalności gospodarczych, wspólnicy spółek cywilnych osób fizycznych oraz wspólnicy spółek jawnych osób fizycznych. Aby jednak skorzystać z tej formy opodatkowania, roczne przychody z działalności gospodarczej nie mogą przekroczyć równowartości 2 milionów euro. W przypadku spółek limit ten dotyczy sumy przychodów wszystkich wspólników.

Nowi przedsiębiorcy mogą wybrać ryczałt od razu po rozpoczęciu działalności gospodarczej, ponieważ w pierwszym roku działalności kryterium dochodowe nie jest brane pod uwagę. Staje się ono istotne dopiero od drugiego roku działalności.

Warto również zauważyć, że niektóre rodzaje działalności są wyłączone z możliwości opodatkowania ryczałtem. Pełna lista tych działalności znajduje się w artykule 8 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym.

Zaliczki na podatek dochodowy przy ryczałcie od przychodów ewidencjonowanych

Podobnie jak w innych formach opodatkowania, przedsiębiorcy korzystający z ryczałtu mogą wpłacać zaliczki na podatek dochodowy miesięcznie lub kwartalnie. Warunki wpłacania zaliczek są takie same jak w przypadku innych form opodatkowania.

Roczne rozliczenie podatku dochodowego odbywa się poprzez złożenie deklaracji PIT-28. Należy ją złożyć do urzędu skarbowego w okresie od 15 lutego do 30 kwietnia roku następującego po zakończonym roku podatkowym.

Jak prowadzić księgowość przy ryczałcie?

Opodatkowanie działalności gospodarczej ryczałtem wymaga od przedsiębiorcy prowadzenia określonych rodzajów ewidencji. Należy prowadzić ewidencję przychodów, gromadzić i przechowywać dowody zakupów, a także prowadzić wykaz środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Kluczowe cechy opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych:

• Dziesięć stawek podatku: od 2% do 17%.
• Brak możliwości skorzystania z ulg podatkowych, takich jak ulga dla samotnych rodziców.
• Brak możliwości wspólnego rozliczenia z małżonkiem.
• Brak kwoty wolnej od podatku.
• Podatek liczony od przychodów, a nie od dochodów.
• Możliwość odliczenia składki zdrowotnej.
• Księgowość ogranicza się do ewidencji przychodów.

Zalety i wady ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych

Jednym z największych minusów ryczałtu jest brak możliwości odliczenia kosztów uzyskania przychodów. Oznacza to, że nawet jeśli koszty prowadzenia działalności przewyższają przychody, przedsiębiorca i tak musi zapłacić podatek od pełnej kwoty przychodów.

Ryczałt jest więc korzystny głównie dla przedsiębiorców, którzy nie generują dużych kosztów i mogą skorzystać z najniższych stawek ryczałtowych. Jest to dobra opcja dla tych, którzy nie planują wspólnego rozliczenia z małżonkiem ani korzystania z ulg podatkowych.

Należy pamiętać, że ryczałt nie jest dostępny dla wszystkich. Przykładowo, nie mogą go wybrać przedsiębiorcy, którzy rozliczali się w poprzednim roku kartą podatkową, korzystali ze zwolnienia z VAT, lub prowadzący działalność w obszarach wyłączonych z tej formy opodatkowania, takich jak handel dewizami, prowadzenie aptek, sprzedaż części do pojazdów mechanicznych czy produkcja wyrobów akcyzowych (z wyjątkiem OZE).

Opodatkowanie w formie karty podatkowej

Polski Ład wprowadził istotne zmiany w systemie podatkowym, w wyniku których nowi podatnicy nie mają już możliwości wyboru opodatkowania w formie karty podatkowej. Dodatkowo przedsiębiorcy, którzy dotychczas korzystali z innych form opodatkowania, nie mogą już przejść na kartę podatkową. Ta forma opodatkowania została zamknięta dla nowych użytkowników i dla tych, którzy chcieliby zmienić swoją dotychczasową formę opodatkowania.