Czym jest jednoosobowa działalność gospodarcza (JDG)?

Jednoosobowa działalność gospodarcza (JDG) to najpopularniejsza forma prowadzenia własnego biznesu w Polsce, wybierana przez miliony przedsiębiorców. Jest to model, który oferuje zarówno wiele korzyści, jak i stawia przed właścicielem konkretne wyzwania. W tym artykule przyjrzymy się dokładnie, czym jest JDG, jakie są jej zalety i wady, oraz jakie formalności należy spełnić, aby ją założyć. Omówimy również kwestie związane z opodatkowaniem oraz obowiązkami wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Na koniec wyjaśnimy, w jakich sytuacjach możliwe jest prowadzenie działalności gospodarczej bez jej rejestrowania.

Czym jest JDG, czyli jednoosobowa działalność gospodarcza? Definicja

Jednoosobowa działalność gospodarcza, znana również jako JDG, to najpopularniejsza forma prowadzenia własnego biznesu w Polsce. Zgodnie z Ustawą Prawo Przedsiębiorców, jest to działalność zarobkowa, prowadzona w sposób zorganizowany, we własnym imieniu oraz w sposób ciągły. Oznacza to, że celem JDG jest generowanie dochodów, a przedsiębiorca, który ją prowadzi, działa samodzielnie i na własną odpowiedzialność. Kluczową cechą takiej działalności jest również to, że przedsiębiorca ponosi pełne ryzyko związane z prowadzeniem biznesu.

W Polsce istnieje kilka milionów aktywnych jednoosobowych działalności gospodarczych. Dla wielu osób jest to doskonała okazja do zmiany ścieżki zawodowej i budowania własnej marki. Jednakże warto pamiętać, że prowadzenie JDG niesie ze sobą również ryzyko finansowe, o czym świadczą dane z Krajowego Rejestru Długów, wskazujące na miliardowe zadłużenie przedsiębiorców.

Zalety działalności jednoosobowej

Jednoosobowa działalność gospodarcza (JDG) jest najprostszą i jedną z najbardziej dostępnych form prowadzenia własnej firmy. Rejestracja w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG) jest bezpłatna i można ją przeprowadzić online, korzystając z konta ePUAP lub osobiście w urzędzie gminy lub miasta. Co więcej, założenie JDG nie wymaga posiadania kapitału początkowego.

Główne zalety tej formy działalności to:

• brak kosztów związanych z założeniem firmy,

• brak konieczności tworzenia kapitału początkowego,

• elastyczność w zakresie otwierania, zawieszania i zamykania działalności,

• możliwość wyboru najbardziej optymalnej formy opodatkowania,

• niskie koszty obsługi księgowej,

• ograniczone obowiązki w zakresie sprawozdawczości.

Prowadzenie JDG daje przedsiębiorcy dużą swobodę i niezależność. Osoba prowadząca taką działalność sama decyduje o sposobie, czasie i zakresie wykonywanych zadań, choć musi także brać pod uwagę oczekiwania swoich klientów. JDG oferuje także potencjalnie nieograniczone możliwości zarobkowe – to, ile zarobisz, zależy tylko od sukcesu Twojej firmy. Dodatkowo przedsiębiorca ma pełną kontrolę nad kierunkiem rozwoju firmy, podejmując wszystkie kluczowe decyzje. Warto również zauważyć, że osoby prowadzące JDG mają dostęp do szerokiej gamy produktów bankowych i leasingowych, a także do różnych form dofinansowania.

Wady działalności jednoosobowej

Prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej, choć ma wiele zalet, wiąże się również z pewnymi wyzwaniami, które warto wziąć pod uwagę.

Największe wady tej formy działalności to:

• Odpowiedzialność majątkowa – przedsiębiorca prowadzący JDG ponosi pełną odpowiedzialność za zobowiązania firmy, co oznacza, że w przypadku problemów finansowych ryzykuje całym swoim majątkiem.
• Zobowiązania wobec ZUS – prowadzenie działalności wymaga regularnego opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, co może stanowić istotne obciążenie finansowe, zwłaszcza w trudniejszych okresach.
• Wymagana wiedza prawno-podatkowa – osoba prowadząca JDG musi posiadać przynajmniej podstawową znajomość przepisów podatkowych i prawnych, co może być wyzwaniem dla osób bez doświadczenia w tych dziedzinach.

Decydując się na założenie jednoosobowej działalności gospodarczej, warto również mieć na uwadze inne potencjalne trudności:

• Ryzyko finansowe – firma może generować straty, zwłaszcza na początku działalności, a każde niepowodzenie finansowe obciąża bezpośrednio właściciela.
• Wysoki poziom zaangażowania – prowadzenie JDG wymaga dużego nakładu pracy i zaangażowania, szczególnie w początkowej fazie, co może prowadzić do trudności w zachowaniu równowagi między życiem zawodowym a prywatnym.
• Multizadaniowość – przedsiębiorca musi radzić sobie z wieloma różnorodnymi zadaniami, od zarządzania finansami, przez kwestie prawne, po marketing i obsługę klienta.
• Niepewność i nieprzewidywalność – prowadzenie własnej firmy często wiąże się z niespodziewanymi wyzwaniami, takimi jak: problemy z klientami czy opóźnienia w płatnościach, co wymaga od przedsiębiorcy elastyczności i umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach.

Z pewnością prowadzenie własnej działalności gospodarczej różni się od pracy na etacie.

Jak założyć jednoosobową działalność gospodarczą? Rejestracja w CEiDG

Jak wspomniano wcześniej, każda regularnie prowadzona działalność zarobkowa na własny rachunek spełnia definicję działalności gospodarczej, co oznacza, że powinna być zarejestrowana. Niezależnie od tego, czy osoba zajmuje się sprzedażą przedmiotów na portalach aukcyjnych, udziela korepetycji, czy prowadzi catering na weselach, jeżeli te działania generują stały dochód, należy je formalnie zarejestrować (pewien wyjątek stanowi tutaj działalność nierejestrowana).

Aby założyć jednoosobową działalność gospodarczą, przyszły przedsiębiorca musi wypełnić formularz CEIDG-1, dostępny na stronie internetowej ministerstwa lub w systemie ePUAP. W zależności od dostępnego czasu oraz lokalizacji wniosek można złożyć na kilka sposobów:

• osobiście, w urzędzie miasta lub gminy,
• listem poleconym, uprzednio poświadczonym notarialnie,
• elektronicznie, korzystając z bezpiecznego podpisu kwalifikowanego,
• elektronicznie, bez bezpiecznego podpisu kwalifikowanego, za pośrednictwem ePUAP.

Po pomyślnym zakończeniu procesu rejestracji i oficjalnym uzyskaniu statusu przedsiębiorcy, kolejnym krokiem jest uzyskanie numerów REGON oraz NIP. Jeśli osoba zakładająca działalność gospodarczą posiada już wcześniej nadany NIP, będzie on nadal używany. W przeciwnym razie numer NIP zostanie przyznany w trakcie rejestracji. Numer NIP jest niezbędny w rozliczeniach podatkowych, na przykład w przypadku płatnika VAT. Z kolei numer REGON jest niezbędny do kontaktów z urzędami, takimi jak Urząd Skarbowy czy Zakład Ubezpieczeń Społecznych, a także w trakcie rozliczeń i zawierania umów. Numer REGON oraz NIP powinny być umieszczone na wszystkich pieczęciach firmowych, obok pełnej nazwy firmy i adresu.

Opodatkowanie przychodu z JDG

Dochód uzyskiwany z prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej, podobnie jak każdy inny dochód, podlega opodatkowaniu. Już na etapie wypełniania formularza CEIDG-1, przedsiębiorca musi zdecydować się na odpowiednią formę opodatkowania. Do wyboru są następujące opcje:

• Zasady ogólne (według skali podatkowej) – w tym przypadku dochód, czyli różnica między przychodami a kosztami ich uzyskania, opodatkowany jest stawką 12%. Przy wysokich dochodach (powyżej 120 000 zł) stawka wzrasta do 32%. Zaletą tej formy opodatkowania jest możliwość skorzystania z różnych ulg podatkowych, takich jak: ulga internetowa czy prorodzinna. Należy jednak pamiętać o obowiązku prowadzenia ewidencji księgowych w formie ksiąg rachunkowych lub podatkowej księgi przychodów i rozchodów.
• Podatek liniowy – w tej formie opodatkowania podstawą jest również różnica między przychodami a kosztami, ale stawka podatku wynosi stałe 19%, niezależnie od wysokości dochodów. Jest to korzystna opcja dla osób z wyższymi dochodami, ponieważ stawka podatku pozostaje niezmienna. Tak jak w przypadku zasad ogólnych, brak dochodu oznacza brak obowiązku podatkowego.
• Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych – jest to uproszczona forma opodatkowania, gdzie podatek naliczany jest od przychodu, bez uwzględnienia kosztów jego uzyskania. Stawki ryczałtu zależą od rodzaju działalności i mogą wynosić od 2% do 17%. Wybierając tę opcję, przedsiębiorca musi prowadzić uproszczoną ewidencję przychodów i przechowywać dowody zakupu oraz ewidencję środków trwałych.

Wybór formy opodatkowania ma wpływ na możliwość korzystania z ulg i odliczeń podatkowych. W trakcie prowadzenia działalności istnieje możliwość zmiany formy opodatkowania poprzez zgłoszenie tego faktu do Urzędu Skarbowego. Zaliczki na podatek dochodowy zazwyczaj wpłacane są co miesiąc, ale niektórzy przedsiębiorcy mogą opłacać je w trybie kwartalnym.

Kwestia podatku VAT również jest istotna. Przedsiębiorcy mogą skorzystać z pewnych zwolnień z VAT, o ile spełniają odpowiednie kryteria – zwolnienie podmiotowe lub przedmiotowe.

ZUS czyli podstawowe koszty prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej

Rejestracja działalności gospodarczej za pomocą formularza CEIDG-1 automatycznie zgłasza przedsiębiorcę jako płatnika składek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Przedsiębiorca ma obowiązek zgłoszenia się do ubezpieczeń w ciągu 7 dni od daty rozpoczęcia działalności. W zależności od rodzaju ubezpieczenia należy wypełnić formularz ZUS ZUA (ubezpieczenie społeczne i zdrowotne) lub ZUS ZZA (wyłącznie składka zdrowotna). Składki na ZUS należy opłacać do 20. dnia każdego miesiąca.

Przedsiębiorcy zatrudnieni na umowę o pracę i jednocześnie prowadzący JDG, którzy osiągają miesięczne wynagrodzenie równe lub wyższe od minimalnej pensji, są zwolnieni z opłacania składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. Mają jednak obowiązek opłacać składkę zdrowotną.

Dla nowych przedsiębiorców istnieją pewne ulgi. Przez pierwsze 6 miesięcy działalności można skorzystać z tzw. „ulgi na start”, która polega na opłacaniu jedynie składki zdrowotnej. Po upływie tego okresu przedsiębiorca ma możliwość korzystania z preferencyjnych składek ZUS przez kolejne 24 miesiące. Warto jednak zaznaczyć, że te ulgi nie przysługują przedsiębiorcom, którzy świadczą na rzecz swojego byłego pracodawcy usługi takie same jak te, które wykonywali przed założeniem działalności, ani tym, którzy w ciągu 60 miesięcy przed rozpoczęciem nowej działalności prowadzili już jakąkolwiek inną działalność gospodarczą, w tym również w formie spółki cywilnej.

Od 2019 roku istnieje również możliwość skorzystania z tzw. „Małego ZUS-u” dla przedsiębiorców, których roczny przychód nie przekracza 120 000 zł. Program ten pozwala na obniżenie wysokości składek na ZUS.

Kiedy nie musisz rejestrować działalności? Działalność nierejestrowana

W 2024 roku istnieje możliwość prowadzenia działalności gospodarczej bez konieczności rejestracji w CEIDG, pod warunkiem spełnienia określonych kryteriów. Osoba fizyczna może uniknąć rejestracji swojej działalności, jeśli jej przychody z prowadzonej działalności nie przekraczają:

• od stycznia do końca czerwca 2024 roku 75% minimalnego wynagrodzenia, czyli 3 181,50 zł;
• od lipca do grudnia 2024 roku 75% minimalnego wynagrodzenia, czyli 3 225,00 zł.

Dodatkowo osoba ta nie mogła prowadzić działalności gospodarczej w ciągu ostatnich 60 miesięcy.

Prowadzenie działalności w formie nierejestrowanej niesie ze sobą kilka istotnych przywilejów:

• brak konieczności zgłaszania działalności do ewidencji przedsiębiorców (CEIDG), urzędu skarbowego i Głównego Urzędu Statystycznego (GUS),
• zwolnienie z obowiązku opłacania składek na ZUS,
• brak konieczności płacenia zaliczek na podatek dochodowy,
• możliwość prowadzenia uproszczonej ewidencji sprzedaży zamiast pełnej księgowości.

Taka forma działalności może być korzystna dla osób, które chcą dorobić sobie do stałych dochodów bez konieczności spełniania rozbudowanych wymogów formalnych.